Chào mọi người, lại là mình đây! Cảm giác như mới hôm qua còn đang bỡ ngỡ “bắt chuyện” với ChatGPT, vậy mà hôm nay đã là ngày thứ 4 của hành trình chinh phục Prompt Engineering rồi! Thời gian trôi nhanh thật nhỉ?
Nếu những ngày đầu mình tập trung vào việc làm quen và “nghía” qua các khái niệm cơ bản, thì hôm nay, Trợ lý Prompt AI đã dẫn mình đến một “chân trời” mới: “cấu trúc của một prompt hiệu quả“. Nghe có vẻ “to tát” nhưng thực ra rất dễ hiểu, giống như mình đã tìm ra “công thức vàng” để “ra lệnh” cho AI vậy!
Ảnh minh họa: Cấu trúc prompt hiệu quả
🎯 Mục tiêu hôm nay
- Hiểu cấu trúc “ngữ cảnh → yêu cầu → định dạng kết quả”.
- Thực hành 2 prompt với định dạng rõ ràng.
- Giao tiếp với ChatGPT về độ dài prompt.
- Học 5 từ vựng tiếng Anh chuyên ngành liên quan đến cấu trúc và trình bày.
Cấu trúc prompt hiệu quả – Viết sao cho AI không phải “đoán mò”
Mình được học một công thức vàng giúp viết prompt logic hơn:
Cấu trúc chuẩn:
[Ngữ cảnh] → [Yêu cầu] → [Định dạng kết quả mong muốn]
Ví dụ:
Bạn là một chuyên gia tuyển dụng (ngữ cảnh), hãy viết lại đoạn văn sau cho chuyên nghiệp hơn (yêu cầu), kết quả ở dạng văn bản không gạch đầu dòng, giữ giọng văn trang trọng (định dạng).
Lúc này AI sẽ hiểu:
- Vai trò của nó
- Việc cần làm
- Cách trình bày kết quả
👉 Kết quả: không cần sửa lại nhiều!
Tại sao cần ‘Ngữ cảnh’ (Context)?
Hãy tưởng tượng bạn đang trò chuyện với một người bạn rất thông minh, nhưng họ không có thông tin nền. Bạn chỉ nói “Hãy viết một bài văn”. Người bạn sẽ hỏi lại: “Bài văn về cái gì? Cho ai đọc? Với mục đích gì?”.
Với AI cũng vậy! Ngữ cảnh (Context) chính là những thông tin nền, những dữ liệu, hoặc vai trò mà bạn muốn AI “đóng”. Nó giúp AI hiểu rõ tình huống để đưa ra phản hồi chính xác và phù hợp. Ví dụ: “Bạn là một chuyên gia marketing…”, hoặc “Đây là đoạn văn trong một báo cáo khoa học…”. Càng chi tiết ngữ cảnh, AI càng hiểu sâu vấn đề.
Tầm quan trọng của ‘Yêu cầu’ (Instruction) rõ ràng?
Đây chính là “trái tim” của prompt – điều bạn muốn AI thực hiện. Mặc dù đã học từ Ngày 3, nhưng khi kết hợp với Ngữ cảnh và Định dạng, vai trò của Instruction càng được làm rõ. Yêu cầu phải cực kỳ rõ ràng, trực tiếp, và sử dụng động từ mạnh để AI biết chính xác nó cần “làm gì”. Ví dụ: “Tóm tắt”, “Viết lại”, “Phân tích”, “Tạo danh sách”…
Kiểm soát ‘Định dạng kết quả’ (Output Format)?
AI có thể “phun” ra đủ mọi loại kết quả, từ một đoạn văn dài lê thê đến một câu cụt lủn. Nhưng mình muốn nó trình bày kết quả theo cách mình muốn cơ! Đây là lúc Định dạng kết quả (Output Format) phát huy tác dụng. Bạn có thể yêu cầu AI trả lời dưới dạng: gạch đầu dòng (bullet point), danh sách, bảng, đoạn văn ngắn, JSON, hoặc thậm chí là một email! Việc này giúp mình nhận được thông tin một cách dễ đọc, dễ dùng.
✍️ Thực hành hôm nay
Prompt 1:
Viết lại đoạn sau với văn phong chuyên nghiệp:
"Tôi rất vui được làm việc cùng bạn. Hy vọng mọi thứ sẽ diễn ra suôn sẻ!"
📎 Kết quả:
It is a pleasure working with you. I look forward to a smooth and successful collaboration.
Mượt hơn, lịch sự hơn – chuẩn dùng cho email công việc, xịn xò hơn Google dịch nha. Mình thử thêm hướng dẫn “giữ giọng vui vẻ” → AI thay bằng “I’m excited to work with you” – cũng rất ổn!
Prompt 2:
Tạo danh sách 3 lợi ích của việc học tiếng Anh bằng AI, trình bày dạng bullet point.
📎 Kết quả:
- Cải thiện tốc độ phản xạ và giao tiếp nhờ luyện tập liên tục với AI.
- Tiếp cận kho từ vựng và ngữ pháp đa dạng theo ngữ cảnh thực tế.
- Được sửa lỗi và phản hồi ngay lập tức, giúp học hiệu quả hơn.
Gọn, đúng định dạng bullet point như yêu cầu. Mình thử bỏ cụm “trình bày dạng bullet point” thì AI vẫn viết danh sách, nhưng xuống dòng không đẹp bằng.
Vì vậy, viết rõ định dạng rất quan trọng!
📘 5 từ vựng tiếng Anh chuyên ngành hôm nay
| Từ vựng | Nghĩa | Ứng dụng thực tế |
|---|---|---|
| rephrase | viết lại bằng cách khác | “Please rephrase this sentence.” |
| structure | cấu trúc | “What’s the structure of a good prompt?” |
| format | định dạng | “Change the format to bullet points.” |
| bullet point | gạch đầu dòng | “List 3 ideas in bullet points.” |
| rewrite | viết lại | “Rewrite this paragraph formally.” |
📌 Câu ứng dụng mình viết thử:
Please rewrite this paragraph using a professional tone and bullet point format.
💬 Trò chuyện cùng ChatGPT hôm nay
Mình thử hỏi ChatGPT:
“Bạn thích prompt ngắn hay dài? Vì sao?”
ChatGPT trả lời:
Mình không có cảm xúc như con người, nhưng prompt càng rõ ràng (dù ngắn hay dài), thì mình càng có thể tạo ra kết quả sát yêu cầu hơn. Độ dài chỉ quan trọng khi liên quan đến độ chi tiết.
Một prompt dài nhưng lan man chưa chắc hiệu quả. Nếu prompt dài mà cung cấp đủ ngữ cảnh cần thiết thì tốt, còn nếu dài dòng lan man thì lại không hiệu quả. À, vậy là AI cũng giống mình, ghét sự vòng vo tam quốc! 😀
Một prompt ngắn nhưng rõ ràng, có cấu trúc → luôn “gánh” tốt hơn.
📝 Tổng kết ngày 4
Mình đã:
- Biết cách viết prompt theo công thức rõ ràng: ngữ cảnh → yêu cầu → định dạng.
- Viết 2 prompt thực tế có chất lượng tốt.
- So sánh sự khác biệt khi có/không có định dạng đầu ra.
- Học thêm 5 từ vựng chuyên ngành có thể dùng hàng ngày.
- Giao tiếp và phản xạ được với ChatGPT hiệu quả hơn.
Mình đang cảm nhận rõ kỹ năng lên từng ngày rồi á!
Ngày mai sẽ là một chặng thú vị nữa: tự đánh giá prompt hay – chưa hay. Hứa hẹn sẽ nhiều pha “bắt lỗi chính mình” thú vị lắm nha 😆
Xem lại 3 bài đầu tiên bên dưới nhé:
- [Ngày 1] – Prompt là gì? LLM là gì? Mở khoá tư duy AI từ con số 0
- [Ngày 2] – AI hoạt động như thế nào? Tò mò “bộ não AI” từ bên trong
- [Ngày 3] AI tư duy theo mẫu và logic từng bước
Chúc bạn có một ngày tuyệt vời và đầy năng lượng! Cứ mạnh dạn chia sẻ thắc mắc trong phần bình luần nhé, mình sẽ luôn đồng hành cùng bạn!
