Chào ngày mới đầy năng lượng!
Hôm nay đã là ngày 20 của hành trình trở thành chuyên gia prompt engineering, chủ đề hôm nay, mình sẽ học cách xử lý sự cố (troubleshoot) để khắc phục lỗi prompt khi AI không cho ra kết quả như mong muốn. Dù bạn có viết prompt tốt đến mấy, đôi khi AI vẫn có thể lạc đề hoặc đưa ra phản hồi chưa đạt yêu cầu. Đây là lúc bạn cần áp dụng tư duy phân tích và các nguyên tắc đã học để khắc phục (correction) tình hình.
Ảnh: Minh họa Khi AI Phản Hồi Lạc Đề: Cách Xử Lý & Khắc Phục Lỗi Prompt
Xem lại các bài học cơ bản mình đã đi qua nhé:
- [Ngày 8] – Prompt Cơ Bản: Làm Chủ Lệnh Chỉ Dẫn (Instruction) Với AI
- [Ngày 9] – Ngữ Cảnh Trong Prompt: Giúp AI Hiểu Đúng Ý Bạn
- [Ngày 10] – Cung Cấp Dữ Liệu Đầu Vào (Input Data) Cho AI: Kỹ Thuật Dùng Delimiters
- [Ngày 11] – Định Dạng Đầu Ra trong prompt (Output Format)
🌟 Mục Tiêu Hôm Nay
- Nhận diện các loại phản hồi ngoài mong muốn của AI.
- Phân tích nguyên nhân dẫn đến phản hồi sai lệch.
- Áp dụng Clarity, Specificity, Conciseness để khắc phục lỗi prompt.
- Thực hành tinh chỉnh prompt và cải thiện phản hồi.
Các Loại Phản Hồi Ngoài Mong Muốn (Undesired Responses)
Khi AI đưa ra một undesired response (phản hồi không mong muốn), nó có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau:
- Quá dài hoặc quá ngắn: AI không tuân thủ giới hạn độ dài bạn đặt ra.
- Lạc đề/Không đúng trọng tâm: Phản hồi không liên quan trực tiếp đến yêu cầu hoặc đi chệch hướng.
- Không đủ chi tiết/Quá chung chung: AI không cung cấp đủ thông tin hoặc phân tích hời hợt.
- Giọng điệu sai: Phản hồi không có giọng điệu phù hợp với mục đích (ví dụ: quá trang trọng khi cần thân thiện, hoặc quá thân mật khi cần chuyên nghiệp).
- Lặp lại: AI lặp đi lặp lại một ý tưởng hoặc cụm từ.
- Thiếu sáng tạo/Quá cứng nhắc: AI đưa ra phản hồi công thức, thiếu sự độc đáo hoặc linh hoạt.
- “Ảo giác” (Hallucination): AI tạo ra thông tin sai lệch, không có thật.
Phân Tích Nguyên Nhân Gốc Rễ (Root Cause Analysis)
Để khắc phục hiệu quả, bạn cần thực hiện analysis (phân tích) để tìm ra root cause (nguyên nhân gốc rễ) của vấn đề. Hầu hết các phản hồi không mong muốn đều xuất phát từ prompt của chúng ta:
- Prompt mơ hồ (Clarity): AI không hiểu chính xác ý định của bạn.
- Ví dụ: “Viết về lịch sử.” (AI có thể viết về lịch sử bất kỳ lĩnh vực nào).
- Prompt không cụ thể (Specificity): Bạn không cung cấp đủ chi tiết, giới hạn hoặc hướng dẫn về phong cách/định dạng.
- Ví dụ: “Viết bài quảng cáo.” (AI không biết quảng cáo cho ai, sản phẩm gì, dài bao nhiêu).
- Prompt dài dòng (Conciseness): Prompt chứa quá nhiều thông tin thừa thãi, làm loãng yêu cầu chính của bạn.
- Thiếu Context (Ngữ cảnh): AI không có đủ thông tin nền tảng để đặt phản hồi vào đúng bối cảnh.
- Thiếu Input Data (Dữ liệu đầu vào): AI không có dữ liệu cần thiết để xử lý, dẫn đến việc tự tạo ra thông tin hoặc phản hồi chung chung.
- Không có Output Format mong muốn: Bạn không yêu cầu AI định dạng phản hồi theo cách bạn muốn.
Chiến Lược Khắc Phục lỗi prompt (Solution & Correction)
Khi đã xác định được nguyên nhân, bạn có thể áp dụng các chiến lược sau để tìm ra solution (giải pháp) và thực hiện correction (sự điều chỉnh):
- Tăng Clarity:
- Sử dụng ngôn ngữ trực tiếp, rõ ràng, tránh từ ngữ đa nghĩa.
- Kiểm tra lại dấu câu, cấu trúc câu.
- Nếu cần, hãy hỏi AI xem nó hiểu prompt của bạn như thế nào.
- Xem lại Nguyên Tắc Clarity: Viết Prompt Rõ Ràng Hơn.
- Thêm Specificity:
- Cung cấp các con số cụ thể (số lượng từ, gạch đầu dòng, ví dụ).
- Đặt ra các constraint (ràng buộc) rõ ràng (về phong cách, giọng điệu, đối tượng).
- Thêm chi tiết về các thuộc tính mong muốn của output.
- Xem lại nguyên tắc cụ thể trong prompt ở đây nha.
- Rút gọn Conciseness:
- Loại bỏ từ ngữ thừa thãi, các câu giới thiệu không cần thiết.
- Đi thẳng vào vấn đề chính.
- Giúp AI tập trung vào thông tin cốt lõi.
- Xem nguyên tắc viết prompt súc tích nha
- Cung cấp thêm Context/Input Data:
- Nếu AI lạc đề, hãy thêm ngữ cảnh về chủ đề, mục đích, hoặc đối tượng.
- Nếu AI thiếu thông tin, hãy cung cấp dữ liệu cụ thể mà nó cần để xử lý.
- Điều chỉnh Output Format:
- Chỉ rõ định dạng bạn muốn (bullet points, bảng, Markdown, JSON, số đoạn văn, v.v.).
- Ví dụ: “Phản hồi phải ở dạng danh sách có đánh số và mỗi mục không quá 15 từ.”
Bạn sẽ áp dụng quy trình lặp (iterative process) mà chúng ta đã học ở Ngày 19 để liên tục tinh chỉnh, khắc phục lỗi prompt cho đến khi đạt được kết quả mong muốn.
Thực Hành Hôm Nay
🟡 Prompt Tệ 1: “Viết một đoạn văn về mùa hè.”
Phản hồi: Quá chung chung, không có cảm xúc hoặc hình ảnh rõ nét.
👉 Tinh chỉnh:
- Instruction: Viết đoạn văn miêu tả cảm xúc về mùa hè.
- Context: Bạn là một học sinh lớp 6 chia sẻ trải nghiệm mùa hè.
- Input: Chủ đề “buổi trưa chơi dưới mưa mùa hè”.
- Output Format: Đoạn văn 100 từ, giọng văn gần gũi, ngắn gọn.
🟡 Prompt Tệ 2: “Giới thiệu sản phẩm mới.”
Phản hồi: Ngắn, không có CTA, thiếu thông tin sản phẩm.
👉 Tinh chỉnh:
- Instruction: Viết đoạn giới thiệu sản phẩm skincare.
- Context: Bạn là nhân viên marketing của một thương hiệu mỹ phẩm.
- Input: Serum Vitamin C – phục hồi da, dành cho da nhạy cảm, giá 399.000đ.
- Output Format: Đoạn giới thiệu 100 từ, có CTA mời mua hàng.
📘 6 Từ Vựng Tiếng Anh Chuyên Ngành Hôm Nay
| Từ vựng | Nghĩa | Ví dụ |
| Undesired | Không mong muốn | We received an undesired response. |
| Troubleshoot | Gỡ lỗi, xử lý sự cố | Let’s troubleshoot the prompt. |
| Analysis | Phân tích | We need a detailed analysis of the response. |
| Root cause | Nguyên nhân gốc rễ | What is the root cause of this issue? |
| Solution | Giải pháp | Find a good solution and apply it. |
| Correction | Sự điều chỉnh | Apply a correction to improve clarity. |
💬 Chat Cùng ChatGPT
Hôm nay mình thử gửi một prompt đơn giản nhưng mơ hồ, sau đó hỏi lại:
“Bạn đánh giá prompt này rõ ràng chưa? Nếu chưa thì gợi ý cải thiện giúp mình.”
👉 Kết quả: AI chỉ ra thiếu giọng văn và mục tiêu cụ thể → Mình thêm ngay!
💡 Tổng kết Ngày 20
- ✅ Nhận diện được các phản hồi “ngoài mong muốn”.
- ✅ Phân tích được nguyên nhân gốc rễ của lỗi prompt.
- ✅ Biết cách áp dụng 3 nguyên tắc: Clarity – Specificity – Conciseness.
- ✅ Thực hành chỉnh sửa và khắc phục lỗi prompt để đạt được kết quả mong muốn.
Prompt hay không phải do may mắn, mà do luyện tập & sửa lỗi đúng cách.
Vậy là mình đã đi qua được gần 3 tuần, hy vọng rằng mình vẫn giữ được tinh thần tốt để đi đến cùng với kế hoạch đã đề ra. Nếu các bạn thấy hữu ích, giúp mình chia sẻ để bài viết đến nhiều hơn với mn. Đây sẽ là động lực giúp mình viết tiếp chặng đường sắp tới.
Chào thân ái!
