Xin chào bạn!
Bước sang ngày 32 của hành trình trở thành prompt engineering chuyên nghiệp, mình bắt đầu thấy mình khó tính hơn với AI… nhưng theo nghĩa rất tích cực nhé. Hôm nay, mình sẽ học cách nói với AI rằng “KHÔNG được làm thế này, không được thế kia…” để kiểm soát đầu ra đúng ý. Và chắc chắn rồi, chỉ cần thêm một vài rào chắn nhỏ là chất lượng phản hồi đã gọn gàng, sạch sẽ, bớt lan man hẳn!
Ảnh: Minh họa Negative Constraints trong Prompt Engineering: dấu cấm, từ cấm và giới hạn độ dài để kiểm soát output AI.
Nếu các bạn dùng nhiều chatbox AI sẽ thấy rõ điều này, và theo kinh nghiệm của mình, ông ChatGPT là thánh bịa nhất trong số các AI mình hay sử dụng
Mục tiêu hôm nay
- Hiểu Negative Constraints là gì và vì sao quan trọng.
- Biết các kiểu ràng buộc thường dùng: “không bao gồm…”, “tránh dùng từ…”, “không dài quá…”.
- Lồng ràng buộc “KHÔNG” vào cấu trúc 4 phần của prompt (Instruction, Context, Input Data, Output Format).
- Thực hành viết 3–5 prompt có ràng buộc và so sánh trước/sau.
Negative Constraints là gì? Vì sao cần?
Negative Constraints là các ràng buộc tiêu cực trong prompt để chỉ rõ những điều AI không được làm.
Tác dụng:
- Tránh thông tin không mong muốn hoặc dễ gây ảo giác.
- Kiểm soát giọng điệu, từ vựng cấm, độ dài, phạm vi nội dung.
- Giảm việc AI “tự sáng tác” lung tung khi đề bài mở.
Tóm gọn: nói “Không, đừng, tránh” đúng chỗ sẽ cho chúng ta output sạch, đúng ý, đỡ mất công chỉnh sửa.
Như mình đã nói ở đầu bài , nếu không kiểm soát sẽ bị AI dẫn đi lệch hướng, nhất là khi sử dụng ChatGPT. Vì vậy ràng buộc là điều nên làm với AI khi cần thông tin chuẩn xác.
Một số AI khác mình hay dùng, ít bịa chuyện là perlexity , claude, rất tuyệt vời, bạn thử xem!
Bạn có thể xem chi tiết hơn từng bài học lý thuyết và thực hành của mình ở tuần đầu tiên nhé:
- [Ngày 1] – Prompt là gì? LLM là gì? Mở khoá tư duy AI từ con số 0
- [Ngày 2] – AI hoạt động như thế nào? Tò mò “bộ não AI” từ bên trong
- [Ngày 3] AI tư duy theo mẫu và logic từng bước
- [Ngày 4] – Cấu trúc prompt hiệu quả: Bí kíp viết để AI hiểu ngay lập tức
- [Ngày 5] – Làm sao biết prompt hay hay chưa? Học cách phản biện để tối ưu
- [Ngày 6] – Tổng hợp & tối ưu prompt: Biến “tạm ổn” thành “tuyệt vời”
Các dạng Negative Constraints thường gặp
- Không bao gồm nội dung X: “Không đề cập đến tên công ty cụ thể.”
- Tránh dùng từ/cụm từ: “Tránh dùng ‘hàng đầu’, ‘độc đáo’, ‘đột phá’.”
- Giới hạn độ dài: “Không quá 50 từ / 3 bullet / 1 đoạn.”
- Không lặp lại: “Đừng lặp lại tiêu đề trong phần mở đầu.”
- Không suy đoán: “Nếu không chắc chắn, trả lời ‘Không có đủ dữ liệu’.”
- Không tiết lộ thông tin nhạy cảm: “Không nêu email/số điện thoại.”
Trong tất cả các “không” ở trên, mình hay sử dụng câu Không suy đoán để chắc chắn rằng, nếu AI chưa được huấn luyện hoặc không đủ thông tin, cấm có trả lời bậy :D. Về phần này, mình gợi ý các bạn dùng Perlexity nhé, ông này nói luôn có dẫn chứng và link đi kèm, rất yên tâm 🙂
Cách Lồng “KHÔNG” vào cấu trúc 4 phần của prompt
Bạn vẫn dùng 4 phần chuẩn, chỉ cần gài ràng buộc vào Instruction hoặc tách riêng thành dòng Constraints để dễ đọc.
Mẫu áp dụng nhanh (khuyến nghị):
Instruction: Yêu cầu chính cần AI thực hiện.
Context: Vai trò, đối tượng, mục tiêu.
Input Data: """[Dữ liệu cần xử lý]"""
Output Format: Định dạng kết quả mong muốn.
Constraints:
- Không sử dụng các từ sáo rỗng: "hàng đầu", "độc đáo", "đột phá".
- Không quá 60 từ.
- Nếu thiếu dữ liệu, hãy nói "Không có đủ thông tin".
Trước ➜ Sau (mini demo): mình thử hai prompt này để mọi người thấy rõ sự khác biệt khi có thêm ràng buộc cho AI nhé
- Trước: “Viết giới thiệu công ty thật hấp dẫn.”
- Sau:
Instruction: Viết đoạn giới thiệu công ty 1-2 câu. Context: Khách hàng là doanh nghiệp B2B ngành phần mềm. Constraints: Tránh dùng “hàng đầu/độc đáo/đột phá”, không quá 40 từ. Output Format: 1 đoạn văn duy nhất.
Thực hành hôm nay
Bài 1 — Tránh từ ngữ sáo rỗng
Instruction: Viết đoạn giới thiệu ngắn về công ty.
Context: Công ty tư vấn chuyển đổi số cho SME.
Constraints: Không dùng "hàng đầu" hoặc "độc đáo". Giữ giọng điệu chuyên nghiệp, dễ hiểu.
Output Format: 1 đoạn, 35–45 từ.
Bài 2 — Hạn chế thông tin
Instruction: Tóm tắt quá trình hình thành Internet theo mốc thời gian.
Context: Tài liệu nội bộ dành cho người mới.
Constraints: Không đề cập tên công ty cụ thể. Không suy đoán.
Output Format: 3 bullet, mỗi bullet ≤ 15 từ.
Bài 3 — Giới hạn độ dài
Instruction: Viết quảng cáo sản phẩm X.
Context: Dành cho người dùng trẻ, thích công nghệ.
Constraints: Không quá 50 từ. Tránh dùng "siêu", "cực".
Output Format: 1 đoạn, kết thúc bằng CTA ngắn.
Bài 4 — “Nâng cấp” prompt cũ của bạn
- Lấy 1 prompt bất kỳ bạn đã dùng gần đây.
- Thêm ít nhất 2 ràng buộc (từ cấm + độ dài/không suy đoán).
- Chạy lại và so sánh trước/sau: khác biệt về giọng điệu, độ tập trung, tính mạch lạc.
Mẹo nhỏ: nếu AI “quên” ràng buộc, thêm dòng “Hãy xác nhận lại các ràng buộc trước khi trả lời.”
Điều này rất quan trọng nhé, có thể tốn thêm thời gian hỏi lại nhưng chắc chắn khi đây là lời nhắc lại để AI nhớ. Mình hay làm như vậy đấy!
5 Từ vựng tiếng Anh chuyên ngành hôm nay
Mỗi ngày nhét vài từ, hy vọng 9 tháng sau học thêm được chút chút tiếng anh nhé, nói vậy chứ món này thấy chua nhất với mình, ahihi.
| Từ vựng | Nghĩa | Ví dụ ứng dụng |
|---|---|---|
| Negative constraint | Ràng buộc tiêu cực | Use negative constraint to avoid unwanted content. |
| Control | Kiểm soát | Constraints help you control the AI output. |
| Limit | Giới hạn | You can limit the length to 50 words. |
| Avoid | Tránh | Avoid using biased or vague language. |
| Unwanted | Không mong muốn | Remove unwanted details like emails or phone numbers. |
Trò chuyện cùng ChatGPT/Gemini để luyện phản xạ
Bạn có thể hỏi nhanh:
- “Hãy phân tích prompt này và đề xuất 3 negative constraints phù hợp:
[dán prompt].” - “Kiểm tra câu trả lời vừa rồi có vi phạm ràng buộc nào không?”
- “Nếu thiếu dữ liệu, bạn sẽ phản hồi thế nào để không bịa?”
Ghi chú & cảm nhận của mình
- Chỉ cần thêm 1–2 ràng buộc đơn giản là AI bớt lan man hẳn.
- Phần khó là nhớ liệt kê đúng những điều không muốn xuất hiện. Cứ viết ra cụ thể, AI sẽ “ngoan” ngay.
- Lần đầu mình quên giới hạn độ dài, output dài như bài luận. Thêm constraint “≤ 50 từ” là gọn ngay!
Theo mình, cứ làm việc nhiều với AI, tập ra lệnh nhưng theo cấu trúc, dần dần mình tin khả năng ra lệnh cho AI của bạn sẽ tăng lên đáng kể. Mình là nhân chứng sống, ban đầu mình cũng vừa viết vừa thực hành, chỉ sau một tháng, mình tự thấy khả năng viết prompt của mình tốt hơn hẳn, góp phần giảm thời gian trong công việc nhờ AI á.
Checklist ngày 32
- Học 1–1.5 giờ lý thuyết về Negative Constraints.
- Viết 3–5 prompt có ràng buộc và chạy thử.
- Học 5 từ vựng chuyên ngành ở trên.
- Trò chuyện với ChatGPT/Gemini để kiểm tra & tinh chỉnh ràng buộc.
- So sánh trước/sau khi thêm ràng buộc, ghi nhận bài học.
Tổng kết ngày 32
Vậy là hôm nay mình đã học thêm được kỹ thuật gắn biển cấm đúng chỗ để AI đi đúng làn. Negative Constraints nghe có vẻ nghiêm khắc, nhưng thật ra lại giúp chúng ta tự do hơn vì không còn tốn thời gian dọn dẹp output thừa thãi.
Bạn đã thử thêm constraint nào thú vị chưa? Bình luận chia sẻ để mình học ké với nha!
Xin chào và hẹn gặp lại ở bài blog tiếp theo!
