Xin chào,
Hôm nay là Ngày 10 trong hành trình trở thành chuyên gia prompt engineering, và chúng ta sẽ tiếp tục khám phá một thành phần không thể thiếu khác của một prompt mạnh mẽ: Dữ Liệu Đầu Vào (Input Data).
Ảnh: Minh họa cách sử dụng delimiters để đưa dữ liệu đầu vào (Input Data) vào prompt.
Nếu như Instruction là “Bạn muốn AI làm gì?”, và Context là “Trong bối cảnh nào?”, thì Input Data chính là “AI cần dữ liệu gì để làm việc đó?”. Hiểu và sử dụng thành phần này một cách hiệu quả sẽ nâng cao đáng kể khả năng của bạn trong việc giao tiếp với AI.
Xem các thành phần khác của một prompt ở đây nha:
- [Ngày 9] – Ngữ Cảnh Trong Prompt: Giúp AI Hiểu Đúng Ý Bạn
- [Ngày 8] – Prompt Cơ Bản: Làm Chủ Lệnh Chỉ Dẫn (Instruction) Với AI
Mục tiêu chính hôm nay
- Hiểu rõ Input Data hay dữ liệu đầu vào là gì, và phân biệt nó với ngữ cảnh (Context).
- Biết khi nào cần đưa dữ liệu vào prompt.
- Học cách dùng Delimiters (ký hiệu phân tách) để định ranh giới dữ liệu
- Thực hành viết prompt có chứa đoạn văn bản, danh sách, hoặc thông tin đầu vào
- Học 6 từ vựng tiếng Anh chuyên ngành liên quan
Input Data hay dữ liệu đầu vào là gì? Khác gì với Context?
Dữ liệu đầu vào (Input Data) là bất kỳ thông tin cụ thể nào mà bạn muốn AI xử lý, phân tích, tóm tắt, hoặc biến đổi. Đó có thể là:
- Một đoạn văn bản dài cần tóm tắt.
- Một danh sách các tính năng sản phẩm để AI viết mô tả.
- Một đoạn code để AI debug hoặc giải thích.
- Dữ liệu thô từ một cuộc khảo sát để AI phân tích xu hướng.
| Thành phần | Vai trò |
|---|---|
| Context | Giúp AI hiểu tình huống, vai trò, mục tiêu |
| Input Data | Là thông tin cụ thể AI cần xử lý: đoạn văn, bảng, danh sách, code, trích dẫn… |
📌 Nếu thiếu Input Data, AI sẽ “tự chế nội dung” → dễ sai lệch, “ảo giác” (hallucinate).
Còn khi có Input rõ ràng → AI trả lời sát yêu cầu, chi tiết hơn, mượt hơn.
Vậy, Input Data khác Context ở đâu?
Đây là một điểm quan trọng cần phân biệt:
- Context (Ngữ cảnh): Là thông tin nền tảng giúp AI hiểu bối cảnh chung của yêu cầu. Nó thiết lập “sân chơi”.
- Input Data (Dữ liệu đầu vào): Là dữ liệu cụ thể mà AI cần “chơi” với nó, tức là thực hiện tác vụ trực tiếp trên đó. Nó là “quả bóng” trong trận đấu.
Ví dụ: “Tôi đang nghiên cứu lịch sử Thế chiến II (Context). Hãy tóm tắt đoạn văn sau (Instruction) về trận Stalingrad (Input Data).”
Delimiters – Kỹ thuật phân tách cực kỳ quan trọng
Delimiters là các ký hiệu đặc biệt (thường là 3 dấu liên tiếp) dùng để đánh dấu ranh giới giữa các phần khác nhau trong prompt, đặc biệt là tách biệt Input Data khỏi các chỉ dẫn khác. Điều này giúp AI dễ dàng nhận diện đâu là dữ liệu cần xử lý và đâu là các yêu cầu.
Delimiters là các ký hiệu giúp AI hiểu:
“Đây là phần dữ liệu → xử lý nó!”
🧩 Các Delimiters phổ biến:
"""(ba dấu nháy kép)---(ba dấu gạch ngang)###(ba dấu thăng)[ ],{ }– nếu viết dạng danh sách JSON
👉 Không cần quá phức tạp, chỉ cần thống nhất và rõ ràng.
Thực hành hôm nay
🟡 Thực hành 1: Dữ liệu văn bản + tóm tắt
Prompt:
Hãy tóm tắt đoạn văn sau thành 3 ý chính bằng gạch đầu dòng:
"""Ngày nay, học ngôn ngữ không chỉ dừng lại ở sách vở. Việc ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đang giúp người học luyện nghe – nói – đọc – viết hiệu quả hơn. Các công cụ AI như ChatGPT, Elsa Speak hay Grammarly đang trở thành trợ lý ngôn ngữ đáng tin cậy của hàng triệu người học trên toàn thế giới."""
Kết quả: AI trả lời gọn, có trọng tâm, đúng format bullet points.
🟡 Thực hành 2: Dữ liệu dạng danh sách + viết mô tả
Prompt:
Tạo mô tả sản phẩm ngắn (khoảng 50 từ) dựa trên danh sách tính năng sau:
---
- Chất liệu cotton tái chế
- Kích thước 20x20cm
- Thiết kế hình tai mèo dễ thương
- Có móc treo tiện lợi
---
Kết quả: Mô tả rõ, sáng tạo, đúng phong cách marketing mini sản phẩm handmade.
6 từ vựng tiếng Anh chuyên ngành hôm nay
| Từ | Nghĩa | Ví dụ ứng dụng |
|---|---|---|
| Delimiter | ký hiệu phân tách | Use triple quotes as a delimiter |
| Process | xử lý | The AI can process long text |
| Analyze | phân tích | Let the AI analyze this article |
| Summarize | tóm tắt | Summarize the email into 3 points |
| Extract | trích xuất | Extract keywords from the paragraph |
| List | danh sách | Generate a list of product features |
📌 Câu mình tự viết:
Use a delimiter to separate the text so the AI can process and summarize it properly.
💬 Giao tiếp ngẫu nhiên với AI
Mình thử gửi một đoạn văn bản về “món ăn truyền thống Việt Nam” và yêu cầu ChatGPT tóm tắt, phân loại theo vùng miền.
Sau khi mình thêm delimiter rõ ràng, phản hồi chi tiết và có bố cục rõ ràng hơn hẳn!
Một lần nữa, mình thấy được sức mạnh của Input Data + Delimiters hay dữ liệu đầu vào + dấu phân tách làm cho prompt trở thành “đơn đặt hàng chính xác”.
✅ Checklist ngày 10
✔️ Học 1–1.5 giờ lý thuyết về Input Data & Delimiters
✔️ Viết 2 prompt có dữ liệu đầu vào và đánh giá kết quả
✔️ Học 6 từ vựng chuyên ngành
✔️ Giao tiếp 1 chủ đề yêu thích với AI để luyện phản xạ
Tổng kết ngày 10
“AI không tự biết mình cần xử lý cái gì – bạn phải cung cấp đầu vào đúng và rõ.”
Và hôm nay, mình đã thành thạo kỹ thuật đưa dữ liệu đầu vào cho một prompt một cách thông minh.
Mình tin đây là kỹ năng cực kỳ hữu ích cho:
- Làm việc với nội dung dài
- Tạo mô tả sản phẩm
- Xử lý bảng dữ liệu, text, hoặc email mẫu
Bạn thấy đấy, chúng ta đang từng bước “giải phẫu” và làm chủ từng thành phần của một prompt. Chỉ một kỹ thuật nhỏ như dùng Delimiters cũng có thể mang lại hiệu quả lớn.
Chúc bạn luôn giữ vững tinh thần hào hứng để học cùng mình nhé, đừng quên để lại bình luận nếu có bất kỳ thắc mắc nào. Chào thân ái và quyết thắng!
